i Love to Create!

Αγαπητοί συντοπίτες, φίλες και φίλοι.

Κατ’ αρχήν θα ήθελα να ευχαριστήσω τον Σύλλογο για την Ιστορία της Εκπαίδευσης «Μιχάλης Παπαμαύρος», τη Γεωμυθολογική Εταιρεία και τον Αθλητικό & Πολιτιστικό Οργανισμό του Δήμου Δομοκού, για την εξαιρετική τιμή της πρόσκλησης μου στην σημερινή εκδήλωση για  την ιστορία της εκπαίδευσης, τα βιώματα και τις αναμνήσεις από τη σχολική ζωή στην επαρχία Δομοκού.

Τούτη η γη, «Η γη που γεννήθηκε ο Έλληνας», έχει μεγάλη ιστορία και βαριά κληρονομιά. Δεν θα ήταν λοιπόν δυνατόν να μην έχει ανάλογη ιστορία στον τομέα της μάθησης και της εκπαίδευσης. Από την εποχή που ο βασιλιάς των Δολόπων Φοίνικας δίδαξε τη ρητορική και την πολεμική τέχνη στον ημίθεο Αχιλλέα στις όχθες της λίμνης Ξυνιάδος και την Όθρη, ως τα τέλη του 18ου αιώνα, μας είναι γενικά άγνωστες οι πτυχές της εκπαίδευσης στην περιοχή του Δομοκού, καθώς δεν έχουν μελετηθεί ειδικά και διεξοδικά από τους «ιστοριοδίφες» της περιοχής μας.

Την εποχή της Τουρκοκρατίας, όταν οι νάρθηκες των εκκλησιών και τα κελιά των μοναστηριών ήταν οι χώροι που παραδίδονταν κάποια στοιχειώδη μαθήματα στα ελληνόπουλα από κληρικούς και μοναχούς και το Ευχολόγιο, η Οκτώηχος και ο Απόστολος ήταν τα αλφαβητάρια τους, δεν υπήρχε οργανωμένη εκπαίδευση στην περιοχή του Δομοκού. Εικάζουμε ότι υπήρχαν εκπαιδευτικοί πυρήνες στα μοναστήρια του Αγίου Αθανασίου και της Αντίνιτσας, αλλά και στην πόλη του Δομοκού, υπό την σκέπη και την καθοδήγηση του Επισκόπου Θαυμακού. Πιθανή είναι και η λειτουργία μουσικοδιδασκαλείου στο Δομοκό κατά τις αρχές του 19ου αιώνα, καθώς την εποχή εκείνη υπήρχε σημαντικότατη μουσική κίνηση στην περιοχή του Δομοκού, όπως αυτό φαίνεται από τους καταλόγους των συνδρομητών μουσικών βιβλίων και συγκεκριμένα του «Καλοφωνικού Ειρμολογίου», όπου σε ιδιαίτερη παράγραφο αναφέρονται «οι εν Δομοκώ συνδρομητές». Στην περιοχή λειτούργησαν επί τουρκοκρατίας, πριν την απελευθέρωση το 1881, αλληλοδιδακτικά σχολειά, στα οποία οι μαθητές των ανώτερων τάξεων δίδασκαν τα παιδιά που φοιτούσαν στις κατώτερες. Στη πρωτεύουσα της επαρχίας μας λειτουργούσε ακόμη  Παρθεναγωγείο με αρκετές μαθήτριες, την ίδια περίοδο.

Στο Δομοκό λειτούργησε μετά την απελευθέρωση, Δημοτικό Σχολείο, Ημιγυμνάσιο, Γυμνάσιο και Σχολαρχείο. Στην Επαρχία Δομοκού λειτουργούσαν τότε τριτάξια, διτάξια και μονοτάξια μικτά δημοτικά σχολεία με δημοδιδασκάλους και δημοδιδασκάλισσες, ανάλογα με τον αριθμό των μαθητών. Κατά την δεκαετία του 1950 λειτούργησαν στην περιοχή Νυχτερινές Σχολές, στο πλαίσιο αναπλήρωσης των τάξεων για τους μαθητές που δεν πήγαν σχολείο ή δεν μπόρεσαν να τελειώσουν το Δημοτικό, λόγω της Κατοχής.

Κατά τη δεκαετία του 1920, λειτούργησαν αυτόνομα Δημοτικά Σχολεία σχεδόν σε όλους τους συνοικισμούς της Επαρχίας Δομοκού, καθώς ήταν προϋπόθεση για την αναγνώριση ξεχωριστής κοινότητας η ύπαρξη και λειτουργία Δημοτικού Σχολείου.

Στα τέλη της δεκαετίας του 1930 σχεδόν όλα τα σχολεία της περιοχής Δομοκού ήταν νεόδμητα και είχαν ανεγερθεί με δαπάνες του κράτους από την κυβέρνηση Βενιζέλου, με δάνειο της Ελληνικής κυβέρνησης από Σουηδική εταιρία, αλλά και την ενεργή συμμετοχή και αρωγή των κατοίκων. 

Η δίψα για μάθηση και γνώση, οδηγούσαν τους μαθητές των χωριών της Επαρχίας Δομοκού τα κατοπινά χρόνια, μέσα από μουλαρόδρομους, λασπωμένους καρόδρομους και μονοπάτια, σε αντίξοες καιρικές συνθήκες,  στο  να μείνουν και να περατώσουν τις γυμνασιακές τους σπουδές στην πόλη του Δομοκού. Ως το 1980 είχαν ιδρυθεί και τα Γυμνάσια Ομβριακής, Ξυνιάδας και Νέου Μοναστηρίου και το Λύκειο Νέου Μοναστηρίου. 

Σ’ ένα απ’ αυτά τα σχολειά, στο πέτρινο Δημοτικό Σχολείο του Αγίου Γεωργίου που, κακώς κατά τη γνώμη μου, γκρεμίστηκε πρόσφατα από το Δήμο Δομοκού, είχα την τύχη να μάθω και εγώ τα πρώτα μου γράμματα κι έχω εκατοντάδες γλυκές θύμισες. 

Σήμερα, μελετώντας ως φοιτητής τον Ελληνικό Πολιτισμό, έρχονται στη μνήμη μου με αφορμή τούτη την πρωτοβουλία, όλες εκείνες οι ξέγνοιαστες στιγμές της πρώτης μας νιότης, από το Δημοτικό του Αη-Γιώργη, τα Γυμνάσια Δομοκού και Ξυνιάδας και το Λύκειο Δομοκού. Κυρίως όμως βαθιά χαραγμένη στη μνήμη μου είναι η πρώτη μέρα στο Δημοτικό Σχολείο αλλά και στο Γυμνάσιο του Δομοκού, στη δεκαετία του 1970. Είναι λοιπόν το πρώτο μου επίσημο πρωινό στο σχολείο, στην πρώτη δημοτικού, χωρίς όμως το άγχος του πρωτάρη καθώς η δασκάλα μου η κυρία Νίτσα, καλή της ώρα, έμενε στο σπίτι μας για χρόνια και είχε φροντίσει να γράφω και να διαβάζω πολύ πριν από τη μέρα τούτη. Βρισκόμαστε λοιπόν στη γραμμή την ώρα της πρωινής προσευχής και για κακή μου τύχη η μεγάλη δερμάτινη σάκα που μου είχε πάρει ο πατέρας μου για να τη γεμίσω με τα πρώτα μου βιβλία, έπεσε στο έδαφος κι εγώ για να μη σκονιστεί έκανα να τη σηκώσω. «Εκινήθεις, γιατί εκινήθεις;;;», ακούστηκε στο τέλος της προσευχής  η φωνή του δάσκαλου Τσουρή και χωρίς να το καταλάβω είδα πεταλούδες «πράσινες, κόκκινες και… κίτρινες», κι αισθάνθηκα κάπως σαν την… «Πετροβασίλη» στην ταινία «το ξύλο βγήκε απ’ τον Παράδεισο»! Όμως δεν πτοήθηκα, ξεπέρασα γρήγορα το ατυχές εκείνο γεγονός και ως καλός μαθητής δεν «εδέχθην ετέραν φοράν παραδειγματισμόν  δια της πειθούς». Λίγα χρόνια όμως αργότερα στο γυμνάσιο Δομοκού αυτή τη φορά την αντίστοιχη πρώτη ημέρα και ως αριστούχος στις εξετάσεις, διαδραματίστηκε το ίδιο γεγονός, σ’ ένα ίδιο σκηνικό, με πρωταγωνίστρια αυτή την φορά την καθηγήτρια – φιλόλογό μας κ. Φαλάρα, «δι ασήμαντον αφορμήν».

 Όμως σήμερα μετά από τόσα χρόνια, τούτες οι αναμνήσεις δεν φαντάζουν δυσάρεστες, καθώς δένουν υπέροχα με τις χαρούμενες φωνές μας και το παιχνίδι στα διαλείμματα, με τη μυρωδιά της κομμένης λεβαντίνας στο κηπάριο του σχολείου μας στο χωριό, που όλοι περιποιούμασταν για να το έχουμε όμορφο και καλλωπισμένο και τις «γυμναστικές επιδείξεις», όταν με τα σακιά στα πόδια και τα κουτάλια με το αυγό στο στόμα πασχίζαμε να φτάσουμε στον τερματισμό! 

Ακόμα και τις δύσκολες εποχές στο Δομοκό, όταν παίρναμε μια δραχμή ψωμί από τον φούρνο του Τζιώρα ή το Τζιάνο, τις «πέτρινες» πάστες του Χριστόφορου στις γιορτές ή όταν περιμέναμε στο κρύο, τη βροχή και την αντάρα του Δομοκού, το σχολικό λεωφορείο να μας μεταφέρει στα χωριά και τα σπίτια μας, ούτε και κείνες τις στιγμές δεν χάσαμε το χαμόγελό μας και την αισιοδοξία μας. 

Τούτος εδώ ο τόπος, μέσα απ’ τις αντιξοότητες και τις δυσκολίες, ανέδειξε λαμπρούς επιστήμονες και εκπαιδευτικούς, που λαμπρύνουν τις δέλτους της ιστορίας και του πολιτισμού με την παρουσία τους και την προσφορά τους, για εκατοντάδες χρόνια.

Για το λόγο αυτό, είναι απόλυτα επιβεβλημένη η ευαισθητοποίηση και η συστράτευση των κατοίκων της περιοχής Δομοκού για τη συλλογή, καταγραφή και διάσωση αντικειμένων σχετικών με την ιστορία της εκπαίδευσης της περιοχής, όπως ακριβώς το οραματίστηκαν οι διοργανωτές της εκδήλωσης και ο «Σύλλογος για την Ιστορία της Εκπαίδευσης «Μιχάλης Παπαμαύρος», την Πρόεδρο του οποίου θέλω και δημόσια να συγχαρώ για την πρωτοβουλία και να δηλώσω αρωγός και συμπαραστάτης στην αξιέπαινη τούτη προσπάθεια και σας καλώ όλους να πράξετε το ίδιο.

Σας ευχαριστώ. 

Δημήτρης Β. Καρέλης