Dimitris Karelis

«Κλασική αρχαιότητα, νεοκλασικισμός και εθνική ταυτότητα», του Δημήτρη Β. Καρέλη

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Εισαγωγή ………...………………………………………………………………….. 2

Ενότητα Α΄: Οι ομοιότητες της Ακαδημίας Αθηνών με τα κλασικά κτίρια της Ακρόπολης …………………………………………………………………………... 3

Ενότητα Β΄: Η αξία του Ερεχθείου, του Παρθενώνα και του τύμβου της Αμφίπολης, σε σχέση με το παρόν…………………………………………………... 6

Συμπεράσματα ……..….…………………………………………………………….. 8

Βιβλιογραφία ...………………………………………………………………………..9

Εισαγωγή

Όπως έγραφε το «Εθνικόν Ημερολόγιον» του 1871, «…η ανεγειρόμενη με φιλότιμη δαπάνη του εκ Μακεδονίας Βαρώνου Σίμωνος Σίνα Ακαδημία, ανακαλεί στη μνήμη μας και την αρχαία Ακαδημία του Πλάτωνος και τον φιλόκαλο, βαθύπλουτο και μεγαλόδωρο Ηρώδη τον Αττικό».[1]

Το δοκίμιο αυτό, στην πρώτη του ενότητα, πραγματεύεται τις ομοιότητες που παρουσιάζει το κτίριο της Ακαδημίας Αθηνών, έργο των Θ. Χάνσεν και Ε. Τσίλλερ από την εποχή του Όθωνα, με τα κλασικά κτίρια του Ερεχθείου και του Παρθενώνα στην Ακρόπολη, επεξηγώντας τους λόγους για τους οποίους αυτές υφίστανται.

Στη δεύτερη ενότητά του, αναλύει το είδος της αξίας που προσέλαβαν και προσλαμβάνουν τα πολιτισμικά στοιχεία του αρχαίου ελληνικού παρελθόντος, το κομψό οικοδόμημα του Ερεχθείου και ο Παρθενώνας στην Ακρόπολη των Αθηνών αλλά και ο τύμβος της Αμφίπολης, στην Κεντρική Μακεδονία.

Ενότητα Α΄: Οι ομοιότητες της Ακαδημίας Αθηνών με τα κλασικά κτίρια της Ακρόπολης

Ένα από τα αδιαφιλονίκητα κοσμήματα της Αθήνας, είναι το περικαλλές μέγαρο της Ακαδημίας Αθηνών, η Σιναία Ακαδημία, που θεωρείται το ωραιότερο νεοκλασικό οικοδόμημα του κόσμου, σχεδιασμένη από τον ελληνολάτρη Δανό αρχιτέκτονα Θεόφιλο Χάνσεν, με επίβλεψη του Ερνέστου Τσίλερ και δαπάνες του ομογενούς βαρώνου Σίμωνος Σίνα. Η πανηγυρική θεμελίωσή της έγινε στις 2 Αυγούστου 1859, παρουσία των βασιλέων, της κυβέρνησης και πλήθους επισήμων και ολοκληρώθηκε το 1885, με συνολική δαπάνη 3.360.000 φιορίνια, ποσό ανυπολόγιστης αξίας για τις τότε συνθήκες.[2] Η κλασική αρχιτεκτονική του 5^ου αιώνα στην Αθήνα, αποτέλεσε την κινητήριο δύναμη του Χάνσεν, ο οποίος, για τα στοιχεία ιωνικού ρυθμού στο μέγαρο της «Σιναίας Ακαδημίας», άντλησε την έμπνευσή του από το κομψοτέχνημα του Ερεχθείου και τον Παρθενώνα. Όλη η αρχαία ελληνική παράδοση, τα οράματα και ιδανικά του Ελληνισμού αποτυπώνονται γλαφυρά και ξεκάθαρα στον ζωγραφικό και γλυπτικό διάκοσμο του κτιρίου. Το θαυμάσιο και μεγαλοπρεπές αυτό κτίριο, μέρος της νεοκλασικής «αρχιτεκτονικής τριλογίας» των Χάνσεν (Βιβλιοθήκη - Πανεπιστήμιο - Ακαδημία), είναι φημισμένο για το μεγάλο αέτωμα της Ιωνικής εισόδου, από πεντελικό μάρμαρο, που αναπαριστά τη γέννηση της θεάς Αθηνάς, όπως και το ανατολικό αέτωμα του Παρθενώνα και παρουσιάζει επίσης ομοιότητες στην εξάστυλη πρόσοψή της, με την ανατολική πρόσοψη του Ερεχθείου, στην Ακρόπολη των Αθηνών.

Για να εξηγήσουμε τις ομοιότητες των νεοκλασικών κτιρίων, εξαίσιων δειγμάτων αρχιτεκτονικής, που ανεγείρονται στην Αθήνα, που αναδομείται την περίοδο εκείνη, με τα εξαιρετικά οικοδομήματα της κλασικής αρχαιότητας, θα πρέπει να εξετάσουμε την εποχή και τις συνθήκες κατά τις οποίες κατασκευάζονται. Στα τέλη του 18^ου αιώνα, αναπτύσσεται στην Ευρώπη μεγάλο ενδιαφέρον για τις αρχαιότητες, ως πηγή πληροφοριών για το παρελθόν, κυρίως για τα αρχαιολογικά υπολείμματα της κλασσικής αρχαιότητας της Μεσογείου.[3]

Το καλλιτεχνικό ρεύμα που κυριαρχεί στην Ευρώπη την ίδια περίοδο είναι ο νεοκλασικισμός, με το ιδεώδες της υψηλής τέχνης.[4] Οι ιστορικοί της τέχνης αποκαλούν τη νέα τεχνοτροπία «νεοκλασικισμό», τονίζοντας την ιδιαίτερη σημασία που είχαν για αυτήν, τα πρότυπα της κλασικής αρχαιότητας, καθώς αντλεί την έμπνευση της δημιουργίας της από την αρχαία και νεότερη ιστορία, τη μυθολογία, ακόμη και τη λογοτεχνία, στην περίπτωση της ζωγραφικής.[5] Στα μέσα του 18^ου αιώνα τα αρχαιοελληνικά πρότυπα μονοπώλησαν το ενδιαφέρον εξαιτίας των αρχαιολογικών ευρημάτων της Πομπηίας και της Ηράκλειας.

Ο γερμανός αρχαιολόγος Γιόχαν Γιόαχιμ Βίνκελμαν (1717-1768), θεωρητικός του νεοκλασικισμού και πατέρας της αρχαιολογικής επιστήμης, ανέδειξε το βασικό στοιχείο της κλασικής ελληνικής τέχνης, δηλαδή την «ευγενική απλότητα και το ήρεμο μεγαλείο»[6], προτρέποντας τους καλλιτέχνες να τη διδαχθούν και να τη μιμηθούν. Οι Ευρωπαίοι θεωρούσαν τις ελληνικές αρχαιότητες κομμάτι της κοινής ευρωπαϊκής πολιτιστικής κληρονομιάς και ο διακαής πόθος για την απόκτηση τους, με προορισμό τα ευρωπαϊκά μουσεία, υποστηρίζει ένα ιδιότυπο εμπόριο αρχαιοτήτων με κάθε μέσο, θεμιτό ή αθέμιτο.[7] Το 1801, ο λόρδος Έλγιν, λεηλατεί τον Ιερό Βράχο της Ακρόπολης και τον Παρθενώνα, αρπάζοντας αμύθητης αξίας έργα τέχνης. Οι ευγενείς περιηγητές γυρίζοντας από τα ταξίδια τους, στολίζουν τις πολυτελείς αυλές, τους κήπους και τις νεοκλασικές επαύλεις τους, με εξαιρετικές συλλογές αρχαίων γλυπτών, για να δώσουν την εικόνα μόρφωσης και κουλτούρας.[8]

Στην Ελλάδα, μετά την απελευθέρωσή της, άμεση προτεραιότητα της «εθνικής υπερηφάνειας» ήταν η δημιουργία μιας αρμόζουσας πρωτεύουσας,[9] παράλληλα με την προστασία και φροντίδα των αρχαίων μνημείων, καθώς ο κυβερνήτης Ι. Καποδίστριας είχε επιδείξει σοβαρό ενδιαφέρον.[10]

Την Οθωνική περίοδο το Ελληνικό έθνος αποκτά εκ νέου δικαιώματα στις αρχαιότητες, οργανώνεται η αρχαιολογική υπηρεσία, με πρώτους Γενικούς Εφόρους τον Γερμανό ελληνιστή, καθηγητή αρχαιολογίας Λουδοβίκο Ρος και το Βαυαρό αρχιτέκτονα Άντολφ Βάισσενμπουργκ, παράλληλα δε, ετοιμάζεται νομοσχέδιο κατά των αρχαιοκαπήλων.[11] Τα μνημεία της Αθήνας, νέας πρωτεύουσας της Ελλάδας από το 1833, βρίσκονται στο επίκεντρο της φροντίδας, καθώς για τους Έλληνες αντανακλούν την παλιά δόξα και την ανεξαρτησία τους και για τους Γερμανούς είναι το σύμβολο της νέας τους εξουσίας.[12]

Συγχρόνως, η εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία, που ιδρύθηκε το 1837, αποτέλεσε ατράνταχτο ιδεολογικό θεμέλιο, καθώς έδινε αδιάψευστο υλικό για την απευθείας καταγωγή των Ελλήνων από τους αρχαίους.[13] Η ελληνική αρχαιολογία, ανέλαβε τη στοιχειοθέτηση του κυρίαρχου εθνικού λόγου περί αρχαιότητας.

Οι ελεύθεροι Έλληνες είχαν πολλούς λόγους να διασώσουν και να αναστυλώσουν τις αρχαιότητες, προστατεύοντάς τες από τους δήθεν φιλάρχαιους, ξένους και ντόπιους ασύδοτους αρχαιοκάπηλους.

Η σύνδεση των Ελλήνων με την κλασική αρχαιότητα, ως απόγονων και συνεχιστών της λαμπρής ιστορίας του Ελληνισμού, προκάλεσε το πολιτικό και ιδεολογικό ενδιαφέρον της ιθύνουσας τάξης στην Ελλάδα του 19^ου αιώνα, γεννώντας το πολιτικό και εθνικιστικό ιδεώδες, γνωστό με τον όρο «Μεγάλη Ιδέα». Ο όρος αναφέρθηκε για πρώτη φορά στην Εθνοσυνέλευση το 1844, από τον πρώτο Συνταγματικό Πρωθυπουργό της Ελλάδας Ιωάννη Κωλέττη, ο οποίος στήριξε εκεί ολόκληρο το πολιτικό του οικοδόμημα. Η «Μεγάλη Ιδέα», έγινε κυρίαρχο ιδεολογικοπολιτικό σύνθημα, το «χρυσό όνειρο» του ελληνισμού, επιδιώκοντας τη δημιουργία εθνικής συνείδησης, την υπεράσπιση της ενότητας του έθνους και την επέκταση των εδαφικών ορίων της επικράτειας.[14]

Ενότητα Β΄: Η αξία του Ερεχθείου, του Παρθενώνα και του τύμβου της Αμφίπολης, σε σχέση με το παρόν

Κατά την αναδημιουργία του αρχαίου ελληνικού παρελθόντος στα τέλη του 18^ου και τον 19^ο αιώνα, μετά την Επανάσταση του 1821 και σ’ όλη τη διάρκεια του, κατεξοχήν όμως τα πρώτα χρόνια της ίδρυσης του Ελληνικού κράτους, η επιστήμη της αρχαιολογίας ανέδειξε τις αρχαιότητες ως τοπόσημα του ελληνικού έθνους, σύμβολα ιδεολογικά και αποδείξεις της κλασικής καταγωγής του, επιτρέποντας την τοποθέτησή του στον ευρωπαϊκό χώρο.[15] Η βαθιά εκτίμηση κάποιων για την κλασσική αρχαιότητα, τους οδηγούσε να αντιμετωπίζουν την περίοδο μεταξύ της αρχαιότητας και της Αναγέννησης, ως μια παρακμιακή και βάρβαρη εποχή, αναγνωρίζοντας την αξία των βυζαντινών και μεσαιωνικών μνημείων μόνο κατά το 19^ο αιώνα.[16]

Τα λείψανα όμως των κλασικών χρόνων πέρα από την απαράμιλλη αισθητική τους ως καλλιτεχνικές δημιουργίες αποκτούν, ιδιαιτέρως, συμβολική αξία και ο ρόλος που διαδραματίζουν ως σύμβολα ή μνημεία του παρελθόντος, αλλά και ο τρόπος που συνδέονται με το παρόν, είναι σπουδαίος. Επομένως, η μοίρα των αρχαίων μνημείων είναι αλληλένδετη με το ελληνικό έθνος και το παρελθόν, όπως επενδύθηκε στην περίοδο της δημιουργίας νέας ταυτότητας, χτίζει στο παρόν και το μέλλον.

Η εξιδανικευμένη εικόνα της Ελλάδας, από τους Δυτικοευρωπαίους, ως βάση του ευρωπαϊκού πολιτισμού, διευκόλυνε την παροχή βοήθειας από τους Φιλέλληνες στους επαναστατημένους Έλληνες και βοήθησε στη δημιουργία της νεοσύστατης κρατικής οντότητας.[17] Ο Ραγκαβής ταύτιζε την αποκατάσταση των πληγέντων αρχαίων μνημείων, από τα διάσπαρτα μέλη τους που συλλέγονταν με περισσή φροντίδα, με την ίδια την αναγέννηση του αρχαίου έθνους. Ακόμη και η καταστροφή κομματιού του Ερεχθείου κατά τη διάρκεια της πολιορκίας της Ακρόπολης από τους Οθωμανούς το 1827, ενσωματώνεται σ’ ένα συμβολικό και εξιδανικευμένο περιβάλλον, καθώς η αρχαία ελληνική ελευθερία που θεμελίωσε το ναό, επανακάμπτει στο πρόσωπο της ελευθερίας που αγωνίζεται κατά των βαρβάρων.[18]

Τα αρχαιοελληνικά μνημεία, ανυπέρβλητης τέχνης και τεχνικής, όπως είναι το Ερεχθείο και ο Παρθενώνας στην Ακρόπολη των Αθηνών και πρόσφατα ο τύμβος της Αμφίπολης, διαθέτουν υψηλή γνωστική αξία, καθώς η ανασκαφή και η μελέτη τους, μας δίνουν σημαντικότατες πληροφορίες για το πολιτικοκοινωνικό περιβάλλον της εποχής τους. Η αξία των μνημείων πολιτιστικής κληρονομιάς είχε επίσης, ανέκαθεν, σημαντικότατη οικονομική διάσταση, από την κατασκευή, τις αποφάσεις για διατήρηση, μελέτη, αποκατάσταση, έκθεση, την πώληση ή την καταστροφή τους. Σε μια χώρα όπως η Ελλάδα, που ο τουρισμός είναι η «βαριά βιομηχανία» της, τα μνημεία αυτού του τύπου, αποτελούν σημαντικότατο οικονομικό παράγοντα.[19] Ως γνωστόν, η Ακρόπολη άνοιξε για το κοινό ήδη από το 1835, καθορίζοντας το νέο της τουριστικό πεπρωμένο, καθώς πωλούνται τότε εισιτήρια εισόδου, ατομικά ή οικογενειακά.[20]

Ένα νέο είδος εκμετάλλευσης του συμβολισμού των αρχαιοτήτων της Ακρόπολης και του τύμβου της Αμφίπολης, περνά από τη συμβολική, γνωσιακή, οικονομική και πολιτισμική αξία των μνημείων αυτών. Η επιτυχία της Ολυμπιάδας του 2004, που έλαβε διαστάσεις σταυροφορίας, απαιτούσε εθνική ομοψυχία και οικονομικές θυσίες, σεβασμό στο περιβάλλον και τις πολιτικές ελευθερίες. Στην τελετή έναρξης κυριάρχησαν θέματα από την αρχαιότητα, με εντυπωσιακότερο την παρέλαση αρμάτων με έργα υψηλής τέχνης από την κλασική αρχαιότητα ως τους νεότερους χρόνους, με δεσπόζουσες τις Καρυάτιδες του Ερεχθείου, που παριστάνονταν από ομάδα καλλιτεχνών. Η Ελλάδα, ικανοποιημένη που απέδειξε πως ήταν ικανή να διοργανώσει τέτοιας εμβέλειας αγώνες με επιτυχία και να κατακτήσει τον κόσμο, εκφράζοντας παγκόσμιο πνεύμα, έμεινε προσηλωμένη στην δική της ταυτότητα και τον «εθνικό μύθο» της.[21] Ιδιαίτερη αίσθηση όμως είχε προκαλέσει αρκετά χρόνια νωρίτερα, το 1992, μια διαφήμιση της «Coca-Cola» σε ιταλική εφημερίδα, που παρουσίαζε σε ψηφιακά επεξεργασμένη εικόνα, τους κίονες του Παρθενώνα να έχουν το σχήμα μπουκαλιού του γνωστού αναψυκτικού, κάτι που θεωρήθηκε ιεροσυλία.[22] Πρόσφατα, στην επανεξέταση του φακέλου «Ελγίνεια», με τη δραστηριοποίηση της Ελληνικής κυβέρνησης και επιχειρηματικών παραγόντων, κυρίως όμως με την άφιξη της Αμάλ Αλαμουντίν-Κλούνεϊ και τον τρόπο που έγινε δεκτή, εμφανίζεται καθαρά ο συμβολικός χαρακτήρας που αποκτά η διεκδίκηση των μοναδικών γλυπτών του Παρθενώνα, έχοντας ως στόχο μια μεγάλη, έστω και πρόσκαιρη, δημοσιότητα.[23]

Στην Αμφίπολη τα πράγματα είναι ίσως περισσότερο σύνθετα καθώς η ανασκαφική δραστηριότητα και το προσδοκώμενο αποτέλεσμά της, λαμβάνουν και πολιτικές διαστάσεις, εκτός των συμβολισμών του μνημείου και των περίτεχνων ευρημάτων που αποκαλύπτονται, για την ιστορία και την πολιτιστική κληρονομιά των Ελλήνων.

Συνεπώς, όπως προκύπτει από την εξέλιξη της επιστήμης και τα αποτελέσματα των ερευνών τους, οι Έλληνες αρχαιολόγοι ενσυνείδητα ή όχι, γίνονται φορείς των εθνικών συμφερόντων σε εποχές διεκδικήσεων και αναζητήσεων.[24]

Συμπεράσματα

Οι ομοιότητες του κτιρίου της Ακαδημίας με τα μνημεία της Ακρόπολης των Αθηνών, ήταν αποτέλεσμα της αρχαιολατρίας των Ευρωπαίων της εποχής του 18^ου και 19^ου αιώνα, οι οποίοι μεταλαμπάδευσαν στους Έλληνες, μέσω των λόγιων της εποχής και των ομογενών που ζούσαν στην Ευρώπη, το ρεύμα του νεοκλασικισμού.

Η Αθήνα, ως πρωτεύουσα του νεοσύστατου κράτους, αναπλάθεται με τα πρότυπα αυτά και τη μέγιστη οικονομική συμβολή δεκάδων εθνικών ευεργετών. Η πολιτική και πολιτειακή ηγεσία της εποχής, από τον Καποδίστρια, ως τον βασιλιά Όθωνα και τον Κωλέττη, προσπάθησε να τονώσει το εθνικό φρόνημα και δημιούργησε νέα «εθνικά» ιδεώδη, υπό τη μορφή της «Μεγάλης Ιδέας».

Τα κομψοτεχνήματα της Ακρόπολης των Αθηνών και ο τύμβος της Αμφίπολης, που ανασκάπτεται σήμερα, προσλαμβάνουν κυρίως συμβολική αξία, χωρίς να παραγνωρίζουμε την πραγματική προστιθέμενη αξία που αποδίδουν στον Ελληνισμό διαχρονικά.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Βούρτσης Ι., Μανακίδου Ε., Πασχαλίδης Γ. και Σμπόνιας Κ., Εισαγωγή στον Ελληνικό Πολιτισμό, Τόμος Α΄, Πάτρα, 1999.
Βρετός Μαρίνος Π., Εθνικόν ημερολόγιον, εκδοθέν υπό Μαρίνου Π. Βρετού, Αθήνα, 1871.
Γκότση Γεωργία, Έμψυχες αρχαιότητες. Λογοτεχνία και πολιτισμική βιογραφία τον 19ο αιώνα, Περιοδικό «Κονδυλοφόρος», Ετήσια έκδοση Νεότερης Ελληνικής Φιλολογίας, Τ 11, Θεσσαλονίκη, 11/2012.
Ετιέν Ρολάν και Φρανσουάζ, Αρχαία Ελλάδα, Η αρχαιολογία μιας ανακάλυψης, μετάφραση: Λ. Παπαλάσκαρη, Γερ. Γέρμνας, τυπ. Α. Δεληθανάσης, Αθήνα, 2000.
Κόκκου Αγγελική, Η μέριμνα για τις αρχαιότητες στην Ελλάδα και τα πρώτα μουσεία, εκδ. Καπόν, Αθήνα 2009.
Ματθαίου Α.Σ.-Χατζηδημητρίου Α. (επιμ.), Ξενιτεμένες ελληνικές αρχαιότητες. Αφετηρίες και διαδρομές. Ινστιτούτο Νεοελληνικών Ερευνών. Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, αρ. 125, Αθήνα 2012.
Μπουκάλας Π., Αμφίπολη, Αντικύθηρα, Βεργίνα, Παρθενώνας..., «Καθημερινή», Πολιτική, 19.10.2014.
Νέα Εστία, περιοδικό, «Τα πενήντα χρόνια της Ακαδημίας Αθηνών», Έτος 51, Τόμος 101, τεύχος 1188, Αθήνα, Ιανουάριος 1977.
Πετράκος Bασίλειος, Η εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία. Η ιστορία των 150 χρόνων της, Αθήνα, 1987.
Χαμηλάκης Γιάννης, «Το έθνος και τα ερείπιά του Αρχαιότητα, αρχαιολογία και εθνικό φαντασιακό στην Ελλάδα», μετάφραση: Νεκτάριος Καλαϊτζής, Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου, Αθήνα 2012.
Bahn P. (επιμ.), The Cambridge Illustrated History of Archaeology, C.U.P., Cambridge 1996.
Stoneman Richard, Αναζητώντας την κλασική Ελλάδα, επιμέλεια: Αντιγόνη Φιλιπποπούλου, μετάφραση: Ελένη Αγγελομάτη – Τσουγκαράκη, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, 1996.

[1] Βρετός Μαρίνος Π., Εθνικόν ημερολόγιον, εκδοθέν υπό Μαρίνου Π. Βρετού, Αθήνα 1871, σ. 435.

[2] Λούρος Ν. Κ., Νέα Εστία, περιοδικό, «Τα πενήντα χρόνια της Ακαδημίας Αθηνών», Έτος 51, Τόμος 101, τεύχος 1188, Αθήνα, Ιανουάριος 1977, σ. 7.

[3] Bahn P.(επιμ.), The Cambridge Illustrated History of Archaeology, C.U.P., Cambridge 1996, σ.49-64.

[4] Βούρτσης Ι., Μανακίδου Ε., Πασχαλίδης Γ. και Σμπόνιας Κ., Εισαγωγή στον Ελληνικό Πολιτισμό, Τόμος Α΄, Πάτρα, 1999, εκδ. Ε.Α.Π., σ. 83.

[5] Βούρτσης Ι., Μανακίδου Ε., κα., ό.π., σ. 82.

[6]Winckelmann, 1996, σ. 32.

[7]Ματθαίου Α.Σ.-Χατζηδημητρίου Α. (επιμ.), Ξενιτεμένες ελληνικές αρχαιότητες. Αφετηρίες και διαδρομές. Ινστιτούτο Νεοελληνικών Ερευνών. Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, αρ. 125, Αθήνα 2012, σ. 11.

[8] Bahn P., ό.π., σ.σ.49-64

[9]Stoneman Richard, Αναζητώντας την κλασική Ελλάδα, επιμέλεια: Αντιγόνη Φιλιπποπούλου, μετάφραση: Ελένη Αγγελομάτη – Τσουγκαράκη, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, 1996, σ. 352.

[10] Stoneman Richard, ο.π. σ. 367.

[11] Βούρτσης Ι., Μανακίδου Ε., κα., ό.π., σ. 181.

[12] Ετιέν Ρολάν και Φρανσουάζ, Αρχαία Ελλάδα, Η αρχαιολογία μιας ανακάλυψης, μετάφραση: Λ. Παπαλάσκαρη, Γερ. Γέρμνας, τυπ. Α. Δεληθανάσης, Αθήνα, 2000, σελ. 65-67.

[13] Πετράκος Bασίλειος, Η εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία. Η ιστορία των 150 χρόνων της (Αθήναι 1987), (Από την παρουσίαση της έκδοσης).

[14] Βούρτσης Ι., Μανακίδου Ε., κα., ό.π., Ενότητα 3.1, σ. 184.

[15]Γκότση Γεωργία, Έμψυχες αρχαιότητες. Λογοτεχνία και πολιτισμική βιογραφία τον 19ο αιώνα, Περιοδικό «Κονδυλοφόρος», Ετήσια έκδοση Νεότερης Ελληνικής Φιλολογίας, Τ. 11, Θεσσαλονίκη, 11-2012, σελ. 51-52.

[16] Bahn P. (επιμ.), The Cambridge Illustrated History of Archaeology, C.U.P., Cambridge 1996, σ. 49-64

[17] Βούρτσης Ι., Μανακίδου Ε., κα., ό.π., Ενότητα 2.1, σ. 133.

[18] Γκότση Γ., ό.π., σ. 58.

[19] Βούρτσης Ι., Μανακίδου Ε., κα., ό.π., Ενότητα 2.1, σ. 132.

[20] Ετιέν Ρολάν και Φρανσουάζ, ο.π., σελ. 91.

[21] Χαμηλάκης Γιάννης, «Το έθνος και τα ερείπιά του Αρχαιότητα, αρχαιολογία και εθνικό φαντασιακό στην Ελλάδα», μετ. Ν.Καλαϊτζής, Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου, Αθήνα 2012, σ.σ. 24-27.

[22] Χαμηλάκης Γιάννης, ό.π., σ.σ. 29-30.

[23] Μπουκάλας Π., Αμφίπολη, Αντικύθηρα, Βεργίνα, Παρθενώνας..., Καθημερινή, Πολιτική, 19.10.2014.

[24] [24] Βούρτσης Ι., Μανακίδου Ε., κα., ό.π., Ενότητα 3.1, σ. 184.

Δημήτρης Β. Καρέλης

Συγγραφέας – Αρθρογράφος -Πολιτισμολόγος,
Απόφοιτος του τμήματος Σπουδών στον Ελληνικό Πολιτισμό της Σχολής Ανθρωπιστικών Επιστημών του ΕΑΠ.

karelisdimitris@gmail.com

(ΕΛΠ10-1)

Αγιογραφία, ακρυλικό σε πέτρα:

Η Αγία Αικατερίνη, σε θαλασσινό βότσαλο…

Δια χειρός δούλου Θεού Δημητρίου Β. Καρέλη, Καλλιθέα Αττικής, 22/09/2018.

«Συμπεθερικό» ή «Συμπεθερκό»

Μια φορά και έναν καιρό, όπως θα λέγαμε ξεκινώντας ένα παλιό παραμύθι, ζούσε στον τόπο μας ένα‘’στοιχειό’’ με την μορφή ενός άγριου έγχρωμου γεροδεμένου ανθρώπου. Έτσι γεννήθηκε ένας μύθος, ένα παραμύθι, από τις παραξενιές και τα δημιουργήματα της φύσης. Στην περίπτωσή μας από μια σειρά μάλλον ηφαιστειογενείς τεράστιους βράχους βαλμένους λες από γιγάντιο χέρι, με απίστευτη ακρίβεια, δίπλα – δίπλα και που θυμίζουν ανθρώπινη πομπή!

Ο τόπος αυτός βρίσκεται ένα χιλιόμετρο νότια του χωριού μας, του Αϊ – Γιώργη, πίσω από το λόφο και το εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία, σε μια περιοχή που ο μύθος βάφτισε με τ΄ονομα του: ΣΥΜΠΕΘΕΡΙΚΟ!!!

Στα παλιά χρόνια όταν οι μετακινήσεις ήταν δύσκολες και χρονοβόρες ακόμα και σε μικρές αποστάσεις οι άνθρωποι με τα ζώα τους περνούσαν μέσα από δύσβατα μονοπάτια μεταφέροντας μ΄αυτά τα υπάρχοντά τους. Με τον ίδιο τρόπο τότε μετέφεραν και τα πατροπαράδοτα ‘’προικιά’’ αμέσως μετά τον γάμο, από το σπίτι της νύφης στο σπίτι των νεόνυμφων. Η ιστορία μας λοιπόν αναφέρει πως το ‘’ κακό στοιχειό ‘’ σταματούσε όποια γαμήλια πομπή καταπατούσε τα όρια του και ζητούσε από την νύφη να δώσει μια αστραπιαία απάντηση για κάθε αριθμό από το ένα έως το δεκατρία . Φυσικά δεν ήταν δυνατόν μέσα στο φόβο και το δέος μπροστά στον ‘’ ΑΡΑΠΗ’’ να απαντήσει όσο γρήγορα έπρεπε κι έτσι το ‘’στοιχειό’’ τους πέτρωνε δημιουργώντας το ‘’πετρωμένο συμπεθεριό’’ που και σήμερα παραμένει αδιάψευστος μάρτυρας της παρουσίας του. Η βασιλεία του στην περιοχή κράτησε πολλά χρόνια ώσπου κάποια ατρόμητη συντοπίτισσα μας, νύφη από το γειτονικό Ζαπάντι, που πήγαινε μετά τον γάμο της με τον γαμπρό και άλλους συγγενείς στο χωριό του, το διπλανό Παληοντέρβενο, σταμάτησε την θανατηφόρα δράση του.

Το ‘’στοιχειό’’, εμφανίστηκε ως δια μαγείας μπροστά στο συμπεθεριό, έπιασε τα γκέμια του αλόγου του γαμπρού όπου ήταν και η νύφη ανεβασμένη και ζήτησε επιτακτικά τις απαντήσεις που ποτέ δεν πίστευε ότι θα πάρει! Η νύφη μας όμως ψύχραιμη και δυνατή απάντησε με θάρρος μπροστά στους έντρομους φίλους και συγγενείς που είχαν‘’πετρώσει΄΄ πριν από την ώρα τους:

- ΕΝΑ ; - Ένας είναι ο Θεός

- ΔΥΟ; - Δύο κέρατα το βόδι

- ΤΡΙΑ ; - Τρία πόδια η σιδεροστιά

- ΤΕΣΣΕΡΑ; - Τέσσερα βυζιά η γελάδα

- ΠΕΝΤΕ; - Πέντε δάχτυλα το χέρι

- ΈΞΙ; - Έξι αστέρια σέρνει η πούλια

- ΕΠΤΑ; - Επταπάρθενος χορός

- ΟΧΤΩ; - Οχταπόδι στο γιαλό

- ΕΝΝΙΑ; - Εννιαμήνικο παιδί

- ΔΕΚΑ; - Δέκα δάχτυλα τα πόδια

- ΕΝΤΕΚΑ; - Εντεκαμήνικο μουλάρι

- ΔΩΔΕΚΑ; - Δώδεκα μήνες σέρνει ο χρόνος

- ΔΕΚΑΤΡΙΑ; - ΔΕΚΑΤΡΙΞΙΣ ΚΑΙ ΞΕΡΟΣ!!!!

Αυτό ήταν!! Το ‘’στοιχειό ‘’ έσκασε, εξαφανίστηκε, εξαϋλώθηκε και ποτέ πια δεν ενόχλησε τις γαμήλιες πομπές! Έμειναν να μας το θυμίζουν αναφορές παλαιότερων συγχωριανών μας που το συνάντησαν, άγριο και σκυθρωπό γιατί νικήθηκε από μια κοινή θνητή, κάνοντας τους να τρέχουν ακόμα!

Σίγουρα όμως έμειναν να μας το θυμίζουν τα απολιθώματα των συμπεθεριών που πέτρωσαν γιατί δεν είχαν την τύχη και το θάρρος της Ζαπαντιώτισσας νύφης!

Δημήτρης Β. Καρέλης

ΣΠΗΛΑΙΟ ΟΜΒΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΥ ΞΥΝΙΑΔΟΣ ΦΘΙΩΤΙΔΟΣΤο ανεξερεύνητο σπήλαιο της Ομβριακής ανακαλύφθηκε τυχαία τη δεκαετία του 1970.
Βρίσκεται στην ορεινή ζώνη της ανατολικής Ελλάδας και στην κεντρική Όρθρυ, ένα περίπου χιλιόμετρο βόρεια της Ομβριακής κοντά στη θέση «Μακροχώραφο».Τα στρώματα της ζώνης αυτής περιλαμβάνουν σχιστόλιθους και ψαμμίτες του λιθανθρακοφόρου, ιουρασικούς και παλαιοκρητιδικούς σχιστόλιθους, ασβεστόλιθους του ανωτέρου κρητιδικού και ηωκαινική φλύσχη. Εντός αυτών υπάρχουν επίσης και εκρηξιγενείς κερατοφύρες και κερατοφυρικοί τόφφοι του παλαιοζωικού καθώς στη ζώνη αυτή έγιναν ηφαιστιογενείς εκρήξεις κατά το νεογενές και το τεταρτογενές.Το σπήλαιο έχει πολύχρωμους σταλακτίτες και σταλαγμίτες είναι όμως προς το παρόν μη επισκέψιμο.
Μετά από προσπάθεια των κατοίκων της κοινότητας και του πολιτιστικού συλλόγου αλλά και λίγων θαρραλέων «εξερευνητών», οι οποίοι μπήκαν σ’ αυτό παρά την πολύ στενή του είσοδο και έβγαλαν κάποιες φωτογραφίες, έγινε ευρύτερα γνωστή η ύπαρξη του σπηλαίου.
Η παραπάνω φωτογραφία δημοσιεύθηκε σε φυλλάδιο του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού αλλά και σε τουριστικό φυλλάδιο της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Φθιώτιδας καθώς και στο αξιέπαινο βιβλίο του κυρίου Θ. Ν. Αποστολόπουλου με τίτλο «ΟΜΒΡΙΑΚΗ» το 2001.
Ελπίζουμε στο άμεσο μέλλον με προσπάθεια όλων μας να εξερευνηθεί και γιατί όχι να αξιοποιηθεί, αν αυτό είναι εφικτό, τουριστικά
Καρέλης Δημήτρης

Το Προεδρείο του Πανελλαδικού Συλλόγου Καταμετρητών – Εισπρακτόρων Ομίλου ΔΕΗ, προσυπέγραψε τη ΣΣΕ του ΔΕΔΔΗΕ

Υπογράφηκε την Δευτέρα (30/7/18) η νέα Συλλογική Σύμβαση Εργασίας μεταξύ της διοίκησης του ΔΕΔΔΗΕ και της ΓΕΝΟΠ/ΔΕΗ, η οποία είχε προγραμματιστεί αρχικά για τις 24 Ιουλίου αλλά αναβλήθηκε για ευνόητους λόγους μετά τις καταστροφικές πυρκαγιές που έπληξαν την Αττική.
Από πλευράς διοίκησης του ΔΕΔΔΗΕ τη σύμβαση υπέγραψε ο κ. Μισδανίτης Αθανάσιος, Αναπληρωτής Διευθύνων Σύμβουλος και αναπληρών τον ελλείποντα Διευθύνοντα Σύμβουλο, ενώ από πλευράς της Ομοσπονδίας ο Πρόεδρος Γιώργος Αδαμίδης, ο Γενικός Γραμματέας Αντώνης Καρράς και τα Προεδρεία των Πρωτοβάθμιων σωματείων του Ομίλου ΔΕΗ, παρουσία του Προέδρου Δ.Σ. του ΔΕΔΔΗΕ κ. Νίκου Χατζηαγρυρίου και των τριών Γενικών Διευθυντών του ΔΕΔΔΗΕ κ.κ. Μιχαήλ Μπρούστη, Γενικού Διευθυντή Υποστηρικτικών Λειτουργιών, Κωνσταντίνου Αγαθάκη, Γενικού Διευθυντή Επιχειρησιακών Λειτουργιών και Ηρακλή Μενεγάτου, Γενικού Διευθυντή Ανάπτυξης και Διαχείρισης Δικτύου, καθώς και της Διευθύντριας Ανθρωπίνων Πόρων κ. Αθηνάς Μανουσάκη.

Το Δ.Σ. του Πανελλαδικού Συλλόγου Καταμετρητών – Εισπρακτόρων Ομίλου ΔΕΗ, εκπροσώπησαν και υπέγραψαν τη ΣΣΕ, ο Πρόεδρος Δημήτρης Καρέλης, ο Γεν. Γραμματέας Γιάννης Καλπούζος και ο Ταμίας Σπύρος Σπυρόπουλος.

Η σχετική ανακοίνωση του Γραφείο Τύπου της ΓΕΝΟΠ-ΔΕΗ:
«Υπογράφηκε σήμερα το μεσημέρι η νέα τριετής Συλλογική Σύμβαση Εργασίας (ΕΣΣΕ) που καλύπτει τους εργαζομένους στο ΔΕΔΔΗΕ, η οποία είχε προγραμματιστεί αρχικά για τις 24 Ιουλίου αλλά αναβλήθηκε για ευνόητους λόγους μετά τις καταστροφικές πυρκαγιές που έπληξαν την Αττική.
Μετά την υπογραφή της ΕΣΣΕ ο πρόεδρος της ΓΕΝΟΠ/ΔΕΗ έδωσε συγχαρητήρια στους «συναδέλφους μας του ΔΕΔΔΗΕ που έδωσαν και συνεχίζουν να δίνουν τη μάχη για την επισκευή των βλαβών και την αποκατάσταση της ηλεκτροδότησης στις πληγείσες περιοχές και με άριστα το 10 πήραν.. 11» ενώ ζήτησε από τη διοίκηση του ΔΕΔΔΗΕ «να αναγνωρίσει την προσπάθεια που καταβάλλουν δεκάδες συνεργεία τεχνικών δίνοντας πραγματικά μάχη με το χρόνο ώστε οι επανασυνδέσεις να γίνουν στον ελάχιστο δυνατό χρόνο».
Η νέα σύμβαση, που έπεται της υπογραφής των ΕΣΣΕ στη μητρική ΔΕΗ Α.Ε. και στον ΑΔΜΗΕ , χωρίς να επιλύει όλα τα προβλήματα αποτελεί κατάκτηση των εργαζομένων για τη δεδομένη οικονομική συγκυρία».

Το Προεδρείο του Πανελλαδικού Συλλόγου Καταμετρητών – Εισπρακτόρων Ομίλου ΔΕΗ, προσυπέγραψε τη ΣΣΕ της ΔΕΗ

Υπογράφηκε την Τετάρτη (30/5) η νέα Συλλογική Σύμβαση Εργασίας μεταξύ της διοίκησης ΔΕΗ και της ΓΕΝΟΠ/ΔΕΗ, η οποία έχει «θετικό πρόσημο και τα καλύτερα δυνατά χαρακτηριστικά για τη δεδομένη συγκυρία.
Από πλευράς διοίκησης ΔΕΗ τη σύμβαση υπέγραψε ο Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος κ. Μανόλης Παναγιωτάκης, ενώ από πλευράς της Ομοσπονδίας ο Πρόεδρος Γιώργος Αδαμίδης, ο Γενικός Γραμματέας Αντώνης Καρράς και τα Προεδρεία των Πρωτοβάθμιων σωματείων της Επιχείρησης.
Το Δ.Σ. του Πανελλαδικού Συλλόγου Καταμετρητών – Εισπρακτόρων Ομίλου ΔΕΗ, εκπροσώπησαν και υπέγραψαν τη ΣΣΕ, ο Πρόεδρος Δημήτρης Καρέλης και ο Γ. Γραμματέας Γιάννης Καλπούζος (ΦΩΤΟ).

Η σχετική ανακοίνωση του Γραφείο Τύπου της ΓΕΝΟΠ-ΔΕΗ:
«Μετά από πολύμηνες διαπραγματεύσεις υπογράφηκε σήμερα Τετάρτη 30 Μαΐου 2018 η νέα Συλλογική Σύμβαση Εργασίας, μεταξύ της ΓΕΝΟΠ/ΔΕΗ και της Διοίκησης της ΔΕΗ Α.Ε.
Τη νέα ΕΣΣΕ προσωπικού ΔΕΗ , με ισχύ για τα επόμενα τρία χρόνια 28/5/2018 έως 28/5/2021, συνυπέγραψαν και οι Πρωτοβάθμιοι Σύλλογοι – Μέλη της Ομοσπονδίας οι οποίοι από την πρώτη στιγμή ήταν παρόντες στις διαπραγματεύσεις, καταθέτοντας και τις δικές τους προτάσεις.
Η νέα ΕΣΣΕ έχει θετικό πρόσημο και τα καλύτερα δυνατά χαρακτηριστικά για τη δεδομένη συγκυρία.
Η συμφωνία ανάμεσα στη Διοίκηση της ΔΕΗ Α.Ε. και της ΓΕΝΟΠ/ΔΕΗ-ΚΗΕ με τα Σωματεία – Μέλη της ήταν αποτέλεσμα μιας μακράς και διαρκούς διαπραγμάτευσης με στόχο το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα.
Με τη νέα ΕΣΣΕ ικανοποιούνται οι βασικοί άξονες και οι στόχοι που είχαν τεθεί από την πρώτη στιγμή της διαπραγμάτευσης, ενώ παραμένουν προς λύση αδικίες του παρελθόντος με βάση και τα αιτήματα των Συλλόγων – Μελών.
Η ΓΕΝΟΠ/ΔΕΗ και τα Σωματεία – Μέλη της δηλώνουν την ετοιμότητά τους για νέες διεκδικήσεις και επαναλαμβάνουν τη δέσμευσή τους στον αγώνα για τη σωτηρία της μεγαλύτερης Βιομηχανικής Επιχείρησης της χώρας».

Ο «βασιλιάς» REX: Το αγαπημένο μου πόιντερ…

Ιχνογραφεί ο Δημήτρης Β. Καρέλης

Είναι γνωστό πως ο σκύλος είναι ο καλύτερος φίλος του ανθρώπου, όμως το δέσιμο του κυνηγού με το σκύλο του είναι κάτι ιδιαίτερο και εξαιρετικό.

Ήταν μια δύσκολη κυνηγετική περίοδος για μένα, καθώς μου είχαν κλέψει από το σπίτι και το βουνό τα αγαπημένα μου λαγόσκυλα και βρισκόμουν ένα βήμα πριν την εγκατάλειψη του αγαπημένου μου σπορ.
Τα σκυλιά που ο ίδιος μεγάλωσα, εκπαίδευσα στους κυνηγότοπους και τελικά έφτασαν σε ένα επίπεδο που δεν με απογοήτευαν ποτέ, έπεσαν θύματα κλοπής από ασυνείδητους.
Όμως μετά από ένα μεγάλο διάστημα κυνηγετικής απραξίας, έπεσε στα χέρια μου, με περίεργο τρόπο είναι η αλήθεια, ένας από τους καλύτερους συντρόφους μου στο κυνήγι και μάλιστα μια ράτσα που ως τότε δεν είχα ποτέ συμπαθήσει, ένα πόιντερ, ο Ρεξ.
Ο πατέρας μου ο κυρ-Βασίλης ανακάλυψε στα τσαντίρια των τσιγγάνων που ερχόντουσαν στο χωριό για να δουλέψουν σε καλοκαιρινές εργασίες, ένα εξαιρετικά όμορφο σκύλο, εμφανώς καθαρόαιμο, με όλα τα γνήσια χαρακτηριστικά του πόιντερ!
Ξέροντας την αγάπη μου για τα καθαρόαιμα σκυλιά, ζήτησε από τον «ιδιοκτήτη» του σκύλου να τον ανταλλάξουμε με ένα ημίαιμο, αμφιβόλου ποιότητας σκύλο που είχαμε και που συν τοις άλλοις, έπασχε από κροτοφοβία!
Ο ιδιοκτήτης πείσθηκε για την ανταλλαγή όταν τον διαβεβαιώσαμε πως το σκυλί που θα έπαιρνε ήταν άριστο στο κυνήγι του… σκαντζόχοιρου, αλλά σε μας ήταν άχρηστο εφόσον δεν είχαμε επιδοθεί ακόμη στο… ευγενές αυτό σπορ!!!
Έφυγε μάλιστα άρον-άρον από τον καταυλισμό μην το… μετανιώσουμε και του ζητήσουμε πίσω το… τεφαρίκι!!!
Όμως τελικά τεφαρίκι αποδείχθηκε το νέο μου απόκτημα ο Ρεξ!!! Από τις πρώτες εξόδους κι εφόσον είχαμε γνωριστεί καλά, έδειξε τα προσόντα του, καθώς ήταν μέσα του Οκτώβρη και οι πρώτες μακρυμύτες «βασίλισσες» του βουνού είχαν ήδη καταφθάσει.
Δεν θα ξεχάσω ποτέ την πρώτη του επαφή με τη δυνατή μυρωδιά της μπεκάτσας που τελικά φέρμαρε σ’ ένα ρεματάκι στο Καλαμάκι Λαμίας. Κοκαλωμένος και με σταθερότατη φόρμα ο Ρεξ με περίμενε να πλησιάσω ώστε να έχω καλό οπτικό πεδίο και τελικά έφερε στο σακίδιο το πρώτο του θήραμα!
Από τότε έτρεμε ολόκληρος κάθε φορά που οσμιζόταν το πολυπόθητο φτερωτό θήραμα, είτε ήταν ορτύκι, μπεκάτσα ή πέρδικα.
Περάσαμε από τότε μαζί πέντε εξαιρετικά κυνηγετικά χρόνια, με φέρμες, απόρτ, κι ασύλληπτους αριθμούς σε φτερωτά θηράματα, ιδίως στις μπεκάτσες όπου ο «Βασιλιάς» (REX), είχε αποκτήσει τον τίτλο του διδάκτορα!
Γυρίσαμε μαζί ολόκληρη τη Στερεά και όχι μόνο, γευτήκαμε κυνήγια και θηράματα που δύσκολα κάποιοι κυνηγοί έχουν την ευτυχία να χαρούν και μ’ έκανε ν’ αγαπήσω το κυνήγι των φτερωτών, αλλά και ν’ αποκτήσω ιδιαίτερη αδυναμία στα πόιντερ!
Δυστυχώς όμως τα καλά δεν κρατούν αιώνια κι ο αγαπημένος μου φίλος και πιστός σύντροφος χάθηκε από μια σπάνια αρρώστια των νεφρών, κάτι που όπως είπε ο κτηνίατρος, επιδεινώθηκε από το ακούραστο και ασταμάτητο πάθος του για το φτερωτό θήραμα και το κυνήγι…
Όμως ποτέ δεν ξέχασα, ακόμη κι όταν αργότερα ξαναγύρισα στο αγαπημένο μου λαγοκυνήγι, ποτέ δεν έπαψα να πηγαίνω στα ρέματα και στα πυκνά, για ν’ ακούσω το «γλυκό» φτερούγισμα της «βελουδομάτας» και να θυμηθώ τις φέρμες και τα απόρτ του αγαπημένου μου φίλου, του «Βασιλιά» Ρεξ!

Δημήτρης Β. Καρέλης
dk@lamiatimes.gr

Ο ελληνικός στρατός στρατοπεδεύει στο Δομοκό, Αύγουστος 1881. Επιστολικό δελτάριο (Αρχείο Α. Μαϊλη).

Η απελευθέρωση του Δομοκού από τους Τούρκους την 8η Αυγούστου 1881

Ιχνογραφεί ο Δημήτρης Β. Καρέλης

Το νεοσύστατο ελληνικό κράτος είχε περιορισμένη έκταση μετά την δημιουργία του, το 1930 και συμπεριλάμβανε μόνο τη Στερεά Ελλάδα, ως το ύψος της Λαμίας, την Πελοπόννησο, τις Κυκλάδες, τις Σποράδες και τα νησιά του Αργοσαρωνικού, ενώ το μεγαλύτερο μέρος της Ελλάδας εξακολουθούσε να τελεί υπό Οθωμανική κατοχή.

Η τουρκοκρατούμενη Θεσσαλία και ως το 1867, οπότε εφαρμόστηκαν οι διοικητικές μεταβολές στο νόμο «περί βιλαετίων», ήταν πασαλίκι του εγιαλετίου της Ρούμελης, ενώ αναφερόταν και ως σαντζάκι των Τρικάλων, παρότι η έδρα του είχε μεταφερθεί στη Λάρισα ήδη από το 1770.

Αποτελούνταν από έντεκα καζάδες (επαρχίες), πρώην ναχιέδες, δηλαδή δήμους υπό την διοίκηση ενός μουδίρη, οι οποίοι προήχθησαν στις αρχές του 19ου αιώνα σε καζάδες, μία εξ αυτών και ο καζάς του Δομοκού.

Ο Δομοκός, παρότι έδρα καζά, ήταν τότε ένα μικρό χωριό με τριακόσιες οικογένειες όλες κι όλες, διακόσιες ελληνικές κι εκατό τούρκικες, ωστόσο, αποτελούσε έδρα επισκόπου, επικαλουμένου Θαυμακών και υπαγομένου «υπό την Μητρόπολιν της Λαρίσσης». Ο τόπος αποκτούσε ζωή και οικονομική κίνηση στο βδομαδιάτικο, φημισμένο παζάρι του Δομοκού, το οποίο συγκέντρωνε κόσμο απ’ όλη τη Θεσσαλία, στην οποία ανήκε η περιοχή του Δομοκού από αρχαιοτάτων χρόνων. Ως μεθοριακό χωριό, υπήρξε ανέκαθεν έδρα Αλβανών μισθοφόρων, οι οποίοι στην πλειονότητά τους είχαν ροπή προς το «λεηλατείν», όπως ανέφερε και ο Αδάµ Ανακατωμένος, πραγματοποιώντας ληστρικές επιδρομές, παράλληλα με τους ντόπιους και «εισαγόμενους» από το ελληνικό έδαφος, ληστές και άλλους παρανόμους.

Τα προβλήματα επιβίωσης την εποχή εκείνη, επέτειναν και οι βίαιοι εποικισμοί των περιοχών της Θεσσαλίας, όπως εκείνοι των «κονιάρων», Τούρκων εποίκων καταγόμενων από το Ικόνιο της Μικράς Ασίας, με αποκορύφωμα την μετοίκηση εκατοντάδων Τατάρων και Κιρκάσιων, ως το Σεπτέμβριο του 1876, οπότε αρκετοί απ’ αυτούς εγκαταστάθηκαν στο χωριό Μπαλαμπαλή του Δομοκού.

Οι αγρότες του κάμπου, «καραγκούνηδες» στις περιοχές Καρδίτσας και Τρικάλων ή «κατζανάδες» στην πεδιάδα των Φαρσάλων, ήταν κολίγοι ή παρακεντέδες (τεχνίτες και αγωγιάτες) στα τσιφλίκια, θύματα βαριάς εκμετάλλευσης και καταπίεσης των μπέηδων και των επιστατών τους, αλλά και των ποικιλώνυμων τοκογλύφων που τους ρουφούσαν το αίμα, ενώ το ίδιο συνέβαινε και στην ευρύτερη περιοχή του Δομοκού.

Οι υπόδουλοι Έλληνες υφίστανται τα πάνδεινα από ντόπιους και Οθωμανούς δυνάστες, με αποτέλεσμα να δραστηριοποιούνται συχνά – πυκνά για την αποτίναξη του Τουρκικού ζυγού.

Σε μια απ’ αυτές τις προσπάθειες, στα πλαίσια της ευρύτερης εξέγερσης κατά την επανάσταση του 1877-78, στις 7 Μαρτίου 1878, πραγματοποιήθηκε, κατά την μεγάλη σύναξη επαναστατών-πολεμιστών στο χώρο της εκκλησίας του Αγίου Αθανασίου στο Παλαμά Δομοκού, η κήρυξη της επανάστασης εναντίον των Τούρκων. Την επανάσταση του 1878 επακολούθησαν μια σειρά διαβουλεύσεων, συνεδρίων και συνθηκών, όπως το Συνέδριο του Βερολίνου και η συνθήκη του Αγίου Στεφάνου, χωρίς άμεσα θετικά αποτελέσματα.

Ωστόσο, στις 12/24 Μαΐου 1881, ο πρεσβευτής της Ελλάδας στην Κωνσταντινούπολη Αντρέας Κουντουριώτης και ο πρωθυπουργός της Τουρκίας Μαχμούτ Σερβέρ, υπέγραψαν την συνθήκη με την οποία η Θεσσαλία και η επαρχία της Άρτας παραχωρούνταν στην Ελλάδα. Η νέα συνοριακή γραμμή άρχιζε από το στενό Καραλή Δερβέν, μεταξύ των εκβολών του Σαλαμβριά (Πηνειού) και του Πλαταμώνα, περνούσε από τις ακρώρειες του Ολύμπου, τα υψώματα του Ζάρκου και τις κορυφές του Ζυγού και κατέληγε στον Άραχθο, το ποτάμι της Άρτας.

Η κατάληψη των νέων εδαφών, αν εξαιρέσουμε κάποια μικροεπεισόδια, διεξήχθη ομαλά, ενώ πρώτη η Άρτα δέχθηκε με ξέφρενους πανηγυρισμούς και μεγάλο ενθουσιασμό τον ελληνικό στρατό, στις 23 Ιουνίου/5 Ιουλίου 1881, για να ολοκληρωθεί στις 21 Οκτωβρίου/2 Νοεμβρίου, όταν υψωνόταν η ελληνική σημαία στο Βόλο.

Στη Θεσσαλία και στο Δομοκό ο ελληνικός στρατός μπαίνει στις 8 Αυγούστου. Την 5.22΄ ώρα της 8ης Αυγούστου 1881 τα πρώτα Ελληνικά τμήματα πέρασαν τη στενή δίοδο της Φούρκας και κατευθύνθηκαν προς το Δομοκό. Επικεφαλής ήταν ο Συνταγματάρχης Δημητρακόπουλος. Τη φάλαγγα ακολουθούσαν ο Αρχηγός του Στρατού Σούτσος και ο Συνταγματάρχης Δεμέστιχας. Η άλλη φάλαγγα με επικεφαλής τον Συνταγματάρχη Μακρή κατευθυνόταν από το Τρίλοφο-Μοχλούκα προς την Ξυνιάδα. Οι δύο φάλαγγες ύστερα από 3 ½ ωρών πορεία ενώθηκαν στη θέση «Μάτι» έξω από το Δομοκό. Στην είσοδο της πόλης υποδέχτηκαν το στρατό, λαός και κλήρος, με πρωτοστάτη τον Επίσκοπο Θαυμακού Μισαήλ Οικονόμου, με τα Ιερά Άμφια, κρατώντας στα χέρια του το Ιερό ευαγγέλιο και τον τίμιο σταυρό ακολουθούμενος από τον Ιερό κλήρο και πλήθος Δομοκιτών, που κρατούσαν σημαίες, υποδέχτηκε το στρατό στην είσοδο της πόλης.

Η είσοδος των Ελληνικών στρατευμάτων στην πόλη του Δομοκού χαιρετίστηκε με ενθουσιασμό και ουρανομήκεις κραυγές που κράτησαν καθ’ όλη τη διάρκεια της παρέλασης που επακολούθησε.

Στις 10 το πρωί και ύστερα από την διαδικασία της παραδόσεως, έμπαιναν στο Δομοκό τα πρώτα τμήματα τού Ελληνικού στρατού. Την επομένη, 9^ηΑυγούστου, έγινε στην Αγία Παρασκευή, χοροστατούντος του Επισκόπου και του Ιερού κλήρου, ευχαριστήριος δοξολογία για την αναίμακτη ένωση της Θεσσαλίας, ενώ παραβρέθηκε ο Γενικός Αρχηγός με το επιτελείο του και όλοι οι κάτοικοι του Δομοκού.

Ο Βασιλιάς Γεώργιος και ο Πρωθυπουργός Κουμουνδούρος, ξεκινούσαν την ίδια ώρα περιοδείες θριάμβου στις απελευθερωμένες πόλεις και τα χωριά της Θεσσαλίας, συνοδευόμενες από λαϊκούς πανηγυρισμούς και ξεσπάσματα χαράς για την πολυπόθητη ελευθερία, μετά από τις παλινδρομήσεις μιας ολόκληρης πενταετίας.

Ο Βασιλιάς Γεώργιος έφτασε στο Δομοκό την Τρίτη 13 Οκτωβρίου 1881, προερχόμενος από την πόλη των Φαρσάλων μέσα σε ισχυρή βροχόπτωση. Ακολουθούσαν ο Υπασπιστής του, ο Αντισυνταγματάρχης Μαυρομιχάλης και ο Ταγματάρχης Μαστραπάς.

Ο βασιλιάς έγινε δεκτός με ενθουσιασμό από τους κατοίκους του Δομοκού, σε αψίδα στην είσοδο της κωμόπολης, όπου τον περίμεναν για να υποδεχθούν η Διευθύντρια του Παρθεναγωγείου Δομοκού με τις μαθήτριες και πολλοί πρόκριτοι. Ο αντιπρόσωπος της κοινότητας Δομοκού Αντρέας Μπανούτσος, προσφωνεί το Βασιλιά, η δε πυροβολαρχία παρατεταγμένη αριστερά του δρόμου χαιρετά με κανονιοβολισμούς. Από την αψίδα μέχρι την Αγία Παρασκευή, όπου έψαλε δοξολογία ο Αρχιερέας Μισαήλ, Επίσκοπος Θαυμακού, παρατάσσεται το 6^ο Ευζωνικό Τάγμα, υπό τον Αντισυνταγματάρχη Λιακόπουλο. Πριν την αναχώρησή του ο βασιλιάς Γεώργιος απένειμε το παράσημο των Ταξιαρχών στον Αρχιερέα Μισαήλ. Κατά την αναχώρηση του βασιλιά μέσα σε πλήθος που ζητωκραυγάζει, γέρος πάνω από εβδομήντα χρόνων ξεσπά σε λυγμούς από τη συγκίνηση και ένας νεαρός κατενθουσιασμένος αναφωνεί «Ζήτω ο βασιλεύς!».

Με την ενσωμάτωση των νέων εδαφών η έκταση της Ελλάδας αυξήθηκε κατά 13.300 τετραγωνικά χιλιόμετρα, ενώ ο πληθυσμός της κατά 300.000 κατοίκους.

Ωστόσο, δεν υπήρξε μεταβολή στο ιδιοκτησιακό καθεστώς, με αποτέλεσμα να επιδεινωθεί η ήδη άσχημη κατάσταση των κολίγων, μικροκαλλιεργητών του θεσσαλικού κάμπου, με το ζήτημα της απαλλοτρίωσης των τσιφλικιών και της διανομής των γαιών στους ακτήμονες γεωργούς να παραμένει άλυτο για πολλά χρόνια, καθώς μετατέθηκε στις ελληνικές καλένδες...

Οι Οθωμανοί αλώνιζαν ολόκληρη τη Θεσσαλία, ενώ κανείς δεν ήταν ευχαριστημένος από όλη αυτή την κατάσταση, εκτός από τους ξένους εξ αλλοδαπής ή τους Έλληνες του εξωτερικού, οι οποίοι αγόρασαν τα κτήματα της Θεσσαλίας, οι πλούσιοι Οθωμανοί που εισέπραξαν το αντίτιμο, αλλά και οι «προστάτιδες» ευρωπαϊκές δυνάμεις που έκαναν ότι ήθελαν.

Δημήτρης Β. Καρέλης

Συγγραφέας – Αρθρογράφος -Πολιτισμολόγος,
Απόφοιτος του τμήματος Σπουδών στον Ελληνικό Πολιτισμό της Σχολής Ανθρωπιστικών Σπουδών (Σ.Α.Σ.) του ΕΑΠ.

karelisdimitris@gmail.com

I'm ΔΗΜΗΤΡΗΣ Β. ΚΑΡΕΛΗΣ

Education

University

Postgraduate

School of Amusement

Experience

Electricity worker

Historical

Painter

My Skills

Writing

Painting

Disquisition

Design

«Η βιβλιοθήκη κατοικείται από πνεύματα που βγαίνουν από τις σελίδες τη νύχτα». – Ιζαμπέλ Αλιέντε.

«Ένα μόνο τριαντάφυλλο μπορεί να είναι ο κήπος μου, αλλά μόνο ένας φίλος, ο κόσμος μου». – Λέο Μπουσκάλια

«Να είσαι ο εαυτός σου, αλλά πάντα ο καλύτερος εαυτός σου». – Karl G. Maeser

«Το να αγαπιέσαι βαθιά σου δίνει δύναμη, ενώ το να αγαπάς βαθιά σου δίνει κουράγιο». – Λάο Τσε.

WHAT I DO

Author-writer

Culturologist

Painter

Author-writer

___ Βενιαμίν Φραγκλίνος ___

Culturologist

___ Αντρέ Μαλρώ ___

Painter

___ Πάμπλο Πικάσο ___

Some of my work

Popular Posts

Σελίδες

Labels

Contact With Me

Contact Us

_ Βενιαμίν Φραγκλίνος _

_ Αντρέ Μαλρώ _

_ Πάμπλο Πικάσο _